Iyicwa ry’abihebeye Imana mu Burundi mu myaka ya 1972-1973 no mu mwaka wa 1993 ntirihurizwako na bose
Ikinyamakuru ngurukanabumenyi Ikriho caremeje ko igitigiri giteye ubwoba c’abihebeye Imana bishwe mu myaka ya 1972-1973 na 1993 mu Burundi, nk’uko bimenyeshwa n’Umurwi wo Kumenyesha Ukuri no Kurekuriranira (CVR).
Ayo makuru agamije ukudafatwa kumwe mu vyerekeye ubwoko biratuma havyuka ibibazo bijanye no kwizera isoko ryayo. Burundi Facts yarakoze amatohoza.
Itariki 24 Rusama 2024, ikinyamakuru ngurukanabumenyi Ikiriho carashize ahabona ku rubuga X cemeza igitigiri giteye ubwoba c’abihebeye Imana bishwe mu rwimo rwo mu myaka 1972-1973 no mu mwaka wa 1993 mu Burundi, gifatiye ku bitigiri vyatanzwe n’Umurwi wo Kumenyesha Ukuri no Kurekuriranira (CVR). Iyo nkuru irerekana ubusumbasumbane buhambaye bujanye n’ibitigiri vy’abihebeye Imana bishwe kubera ubwoko bwabo, na cane cane ubusumbasumbane bukomeye buvuga igitigiri kinini c’abahutu bishwe ugereranije n’igitigiri c’abatutsi bapfuye.
Umwihwezo ku vyabaye muri kahise
Ivyo bihe vy’ubwicanyi vyarakoze cane ku buzima bw’abarundi. Ubwicanyi bwo mu myaka ya 1972-1973 no mu rwimo rwo mu 1993 vyaranzwe n’umubabaro nta ngere muri kahise k’Uburundi, vyaragaragajwe n’imishamirano ifatiye ku bwoko no kuri politike. Mu gutegura neza uyo mwihwezo ku vyabaye muri kahise n’inkurikizi zabaye, ni ngombwa ko bikorwa neza ata guhengama.
Ugusuzuma amasoko y’ibinyamakuru
Burundi Facts yaregereye Umurwi CVR, uvugwa muri Twita (Tweeter) y’ikinyamakuru IKIRIHO, kugira ironke icegeranyo ku vyo uwo mugwi washitseko. Umurwi CVR wayirungitse ku cegeranyo gipfunyapfunye, cerekana ko icegerenyo ca nyuma kiriko kirakorwa ngo kirangire. Umurwi waramenyesheje ko amatohoza ku vyerekeye urwimo rwo mu 1988 no mu mwaka wa 1993 akibandanya kandi atarahera.
Mu bijanye n’urwandiko rukoreshwa n’ikinyamakuru IKIRIHO, Komiseri Aloys Batungwa yamenyesheje ko impapuro zisunzwe ziri mu gitabu citwa : Na bone ni abaronderwa » canditswe na Fr Nono Contran tukaba twararonse impapuro nkeyi zaco. Umwihwezo w’impapuro twaronse zarerekanye amazina 21 z’abihebeye Imana bishwe mu myaka ya 1972-1973 n’abandi 13 mu mwaka wa 1993. Muri bo, umusenyeri mukuru w’ico gihe umwe (1) w’umututsi n’abihebeye Imana cumi na babiri (12) b’abahutu barerekanywe, ariko mu mwaka wa 1972-1973, abihebeye Imana babiri (2) b’abatutsi na cumi n’icenda (19) b’abahutu nibo bapfuye.
Intambamyi zituma haba ukutizerwa
Igitabu camenyeshejwe n’ikinyamakuru IKIRIHO ntivyoroshe kukironka naho twagerageje kenshi ukugene twogishikira. Ikindi naco, ibitigiri vyatanzwe muri ico gitabu harimwo ibinyoma. Uko kudashikirwa hamwe n’ivyo binyoma bivugwamwo, birabangamira ukwizerwa kw’amakuru yashikirijwemwo. Ivyo birashimangira akamaro ko gusuzuma neza cane amasoko y’inkuru imbere yo kuyakoresha nk’urufatiro.
Ugusozera
Birakenewe cane ko ivvo bibazo vyokorwa mu buryo bwimbitse ata mahinyu na cane cane ko ari ibintu vy’inkoramutima kandi bifise inkurikizi zishobora kwaduka mu Burundi. Ivyemezo vy’ikinyamakuru IKIRIHO birakenewe ko haba isuzuma ryimbitse n’umwihwezo ku vyabaye kugira guhuvya abantu vyiyamirizwe.